“Όταν οι γυναίκες ενδυναμώνονται και μπορούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους και την πρόσβαση στη γη, στην ηγεσία, στις ευκαιρίες και στις επιλογές, τότε οι οικονομίες αναπτύσσονται, η επισιτιστική ασφάλεια ενισχύεται και οι προοπτικές βελτιώνονται για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές»,
Michelle Bachelet – η πρώτη Αναπληρωτής Γενική Γραμματέας και Εκτελεστική Διευθύντρια του ΟΗΕ για τις Γυναίκες (UN Women)
Η «Διεθνής Ημέρα της Αγρότισσας» καθιερώθηκε με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 18 Δεκεμβρίου 2007 και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 15 Οκτωβρίου. Στόχος της να υπενθυμίζει τη συμβολή της γυναίκας στην αγροτική παραγωγή και την αγροτική κοινωνία εν γένει, δεδομένου τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει.
Εισαγωγή
Ο ρόλος των γυναικών της υπαίθρου ήταν πάντα καθοριστικός για την ανάπτυξη και την πορεία της αγροτικής οικογένειας και κοινωνίας. Τις περισσότερες φορές αναδείχθηκε ακόμη πιο σημαντικός από τον αντίστοιχο ρόλο των ανδρών-αρχηγών της οικογενειακής και αγροτικής εκμετάλλευσης.
Οι γυναίκες είναι η ραχοκοκαλιά της ανάπτυξης της υπαίθρου και των εθνικών οικονομιών. Αποτελούν, σήμερα, το 43% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού στο τομέα της γεωργίας, ποσοστό το οποίο φτάνει το 70% σε ορισμένες χώρες.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών έγιναν, και συνεχίζουν να γίνονται, σημαντικές προσπάθειες προκειμένου να ενισχυθούν τα δικαιώματά τους. Αυτό συνέβαλε, μεταξύ άλλων, και στη βελτίωση της συνθηκών διαβίωσης των γυναικών της υπαίθρου.
Η εξέλιξη του ρόλου της Αγρότισσας
Ιστορικά, ο ρόλος των γυναικών της υπαίθρου επικεντρωνόταν και συνδύαζε την οικιακή και έξω-οικιακή απασχόληση. Η οικιακή απασχόλησή τους αφορά στην εργασία εντός του σπιτιού, την ανατροφή των παιδιών, τη φροντίδα του σπιτιού, ενώ παράλληλα, η έξω-οικιακή απασχόληση αφορά στην εργασία εκτός σπιτιού, τις περισσότερες φορές στους αγρούς της οικογένειας, υπό την καθοδήγηση του αρχηγού της γεωργικής εκμετάλλευσης.
Αυτή η απασχόληση των γυναικών άρχισε να αναδεικνύεται από τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Έως τότε παρέμενε αφανής, μη μετρήσιμη και μη ασφαλισμένη, σε αντίθεση με αυτή των ανδρών γενικότερα, αλλά και την αντίστοιχη εργασία των γυναικών των αστικών κέντρων. Αποτελούσαν, απλώς, «συμβοηθούντα» μέλη της οικογενειακής αγροτικής εκμετάλλευσης.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος και ουσιαστική προσπάθεια για την αλλαγή της θέσης τους, την ενίσχυση και της ανάδειξη του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν στην αγροτική οικογένεια και κοινωνία.
Υπήρξαν σημαντικές πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα, ο προσανατολισμός των γυναικών της υπαίθρου προς την ενασχόλησή τους με εξωγεωργικές δραστηριότητες, με κύρια αυτή του αγροτουρισμού, οι οποίες εκδηλώνονται είτε με την συμμετοχή τους σε γυναικείους συνεταιρισμούς είτε σε ατομικές επιχειρήσεις.
Έτσι, σταδιακά, άρχισε να αλλάζει η ίδια η θέση τους μέσα στην οικογένεια και την τοπική κοινωνία. Άρχισαν να αποκτούν όλο και μεγαλύτερη δημιουργικότητα, αισθάνονταν ικανές και ο ρόλος τους διευρυνόταν, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αναπτύσσουν επιχειρηματικότητα και να αποκτούν μεγαλύτερη οικονομική ανεξαρτησία και κοινωνική καταξίωση.
Ενίσχυση των πρωτοβουλιών των γυναικών αγροτισσών
Τις τελευταίες δεκαετίες ο ρόλος των γυναικών της υπαίθρου υποστηρίζεται και αναγνωρίζεται σε Ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
Η υποστήριξη αυτή εντάσσεται στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού της γεωργικής παραγωγής και της αγροτικής ανάπτυξης που αποτελεί βασικό στοιχείο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των επιμέρους πολιτικών των κρατών μελών, με κυρίαρχο αναπτυξιακό εργαλείο τα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης, του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, της κάθε διαχειριστικής περιόδου.
Μέσω των Μέτρων και του τρέχοντος Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 υπάρχει η δυνατότητα να χρηματοδοτούνται και να προωθούνται πρωτοβουλίες που κινητοποιούν και αναδεικνύουν τις τοπικές πηγές πλούτου, όπως η διατήρηση, η αξιοποίηση και η ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς κάθε τόπου, που υποστηρίζουν την ετερογένεια των αγροτικών περιοχών στις οποίες ανήκουν. Καθώς, επίσης, και η διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων της γεωργικής εκμετάλλευσης (όπως π.χ. ο αγροτουρισμός) και οι εναλλακτικές μορφές γεωργίας.
Στα πλαίσια αυτά, οι γυναίκες κατέχουν μία ιδιαίτερα προνομιακή θέση. Από την φύση τους έχουν εκείνες τις ιδιαίτερες ικανότητες να υποστηρίξουν τέτοιες πρωτοβουλίες ανάδειξης και προώθησης της τοπικής πολιτιστικής κληρονομίας. Είναι φορείς της αυθεντικότητας, και συνεπώς βρίσκονται πιο κοντά στη φύση και στις τοπικές παραδόσεις. Γεγονός, το οποίο τις καθιστά, εντέλει, θεματοφύλακες της παράδοσης των αγροτικών περιοχών της χώρας.
Δυστυχώς, όμως, οι παραλείψεις και οι αστοχίες της σημερινής κυβέρνησης δημιουργούν συνθήκες ασφυξίας στην αγροτική οικονομία, επηρεάζοντας έντονα και την Ελληνίδα αγρότισσα.
Τα επενδυτικά αγροτικά προγράμματα έχουν παγώσει, οι χρηματοδοτικοί πόροι έχουν εκλείψει, τα ευρωπαϊκά κονδύλια λιμνάζουν, και ο φορολογικός και ασφαλιστικός νόμος που ψήφισε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ μειώνει δραματικά το παραγόμενο εισόδημα των αγροτών και των αγροτισσών μας.
Αυτή τη στιγμή είναι απολύτως αναγκαίο να αναληφθούν στοχευμένες πρωτοβουλίες για τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών υπέρ των γυναικών αγροτισσών στις γεωργικές περιοχές.
Και ιδιαίτερα μέσω της άμεσης ενεργοποίησης σχετικών αναπτυξιακών επενδυτικών προγραμμάτων, τόσο μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης όσο και μέσω του ΕΣΠΑ. Κι αυτό προκειμένου να αναγνωριστεί ο ρόλος που διαδραματίζουν οι γυναίκες της υπαίθρου και να αναδειχθεί η συμβολή τους σε δίκτυα και συνεταιρισμούς, δίνοντάς τους μεγαλύτερη οικονομική υποστήριξη, προωθώντας τη συμμετοχή τους στην εκπαίδευση και συμβάλλοντας στην εφαρμογή νέων ιδεών και καινοτόμων πρακτικών από μέρους τους, με σκοπό την διαφοροποίηση των αγροτικών δραστηριοτήτων και την παροχή κι άλλων υπηρεσιών στις αγροτικές περιοχές.
Συμπέρασμα
Οι ιδιαίτερες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες που βιώνουμε σε συνδυασμό με τον ρόλο και την προσφορά των γυναικών αγροτισσών στην ελληνική ύπαιθρο, καθιστούν αναγκαία την υποστήριξη και τη συνέχιση της προόδου που επιτεύχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, μέσω της οποίας σημειώθηκε η δημιουργία μιας νέας ταυτότητας των γυναικών της υπαίθρου.
Μιας ταυτότητας μέσω της οποίας προβαίνουν οι ίδιες σε επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, κάνουν διαρκή και ισχυρή την παρουσία τους στον αγροτικό χώρο και αποκαλύπτουν τη συμβολή τους στην επιβίωση του αγροτικού νοικοκυριού.
Η ανάπτυξη αυτή των επιχειρηματικών πρωτοβουλιών αφορά κυρίως στη βιοτεχνική και οικοτεχνική παραγωγή και εμπορία ειδών που προέρχονται από την μεταποίηση προϊόντων της γεωργικής εκμετάλλευσης, την κατασκευή και εμπορία προϊόντων της πολιτισμικής κληρονομιάς και την παραγωγή και εμπορία προϊόντων εναλλακτικών μορφών γεωργίας.
Τέτοιες επιτυχημένες αγροτικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες θα πρέπει να ενισχυθούν ουσιαστικά Η ανάπτυξη τέτοιων επιτυχημένων αγροτικών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών θα πρέπει να ενισχυθεί ουσιαστικά. Και παράλληλα να αναδειχθεί η σημασία τους προκειμένου να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση και κίνητρο για την ενθάρρυνση της απασχόλησης και της δραστηριοποίησης και άλλων γυναικών της υπαίθρου με τον αγροτικό τομέα.
Σχετικές Ιστοσελίδες
http://www.un.org/en/events/ruralwomenday/
Βιβλιογραφία
UN (2011). The role of women in agriculture. ESA Working Paper No. 11-02. FAO. Agricultural Development Economics Division. Prepared by SOFA Team and Cheryl Doss. Italy.
Λουβερδή Α.Γ. (2006). Αγροτουρισμός & Γυναικείοι Αγροτουριστικοί Συνεταιρισμοί στην Ελλάδα. Μεταπτυχιακή Διατριβή. Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων.